तुर्तुक. ... येथे जाताना...

या सुंदर गावाबद्दल ऐकले होते, कधी येथे जातो असे होऊन गेले होते,

वाटेत जे काही दिसते ते डोळ्यात साठवून ठेवत होतो, काही ठिकाणी फोटो, चालत्या गाडीतून कधी गाडीचालक म्हणाला उतरायच का... तर उतरून फोटो काढत होतो... 

माझी खूप इच्छा प्रबळ होती लेह लडाख बघण्याची.!

 हिमालय दर्शन. 

मिलिटरीच्या गाड्या ओळीने जाताना बघण्याची, 

जवानांबरोबर बोलण्याची, काय आहे सियाचीन.. 

 काराकोरम डोंगर रांग बघण्याची ,

 येथील लहरी निसर्ग बघण्याची.! 

येथील काय असेल जनजीवन हे जाणून घेण्याची...

लेह येथून निघालो आणि सुंदर असे ठिकाण नुब्रा व्हॅली..  हुंडर येथे आलो,

 जेथे उतरलो तेथून सियाचीन डोंगर दिसत होता, 

मागेच हेलिपॅड

विमान लँडिंग दिसणार

.. हे गाव पायी फिरताना छान वाटले... 

अनेक गोष्टी ऐकत, कानात साठवत मस्त वाटत होते...

 हुंडार हे ठिकाण (cold desert) थंड वाळवंट, 

तसेच अतिशय सुंदर (sand dunes) वाळूच्या देवता

  या साठी प्रसिद्ध. 

दूरवर एकीकडे पाकिस्तानचे डोंगर तर

 दुसरीकडे चीनचे.

आज तापमान किती असे विचारता त्यांनी सहज सांगितले...

 ज्यादा नही 5 है .... नॉर्मल.!!

 मधोमध असलेल्या व्हॅलीत आम्ही.

 जेथे उतरलो तेथे समोरच सुंदर शेती

 आणि जेवणामध्ये येथील भाजा, भाज्यांचे सुंदर असे सूप.!

सकाळी तुर्तुकच्या दिशेने निघालो. 

  

निघाल्या पासूनच वाटेत 

 इंडियन आर्मीचे ट्रक जरा जास्तच संख्येने दिसू लागले होते.  

 जे मी सिनेमात बघितले तसे.!

 जसजसे पुढे जाऊ लागलो तसतसे

 रस्त्याच्या कडेने

 photography prohibited area

 ह्या आशयाच्या पाट्या दिसू लागल्या. 

 Strickly no stopping area , Tresspassers will be shot dead  ह्या पाट्या दिसायला लागल्या. 

 तो होता सियाचिनला जाण्यायेण्या साठीचा एअरपोर्ट. 

अतिशय सेन्सिटिव्ह एरिया. 

आणि गाडीचालक सूचना देत होताच

. अभी फोटो खिंचना मना है.!

 किधर भी रुकनेका नही.!

    हळूहळू तुर्तुक गाव जवळ येऊ लागलेले

. सोबतीला वहात होती ती Shyok नदी अगदी तुर्तुक पर्यंत.

 Shyok?

 कधी शाळेत असताना वाचल्याचे आठवत नाही.!

 होय shyok हेच नाव ह्या नदीचं.

 It's a river of death.

 तिचं नाव हे का ते इथून जाताना कळते.

 कडेने उंचच उंच डोंगर,

 कधी अख्खा कोसळून संपूर्ण परिसर एका क्षणात बदलून जाईल माहीत नाही.

 एकही झाड नाही की सभोवताली चिटपाखरू नाही.

 नदीचा वेग असा की भारतातून थेट पाकिस्तानातच जाऊन पोचते....

गाडी चालक याना विचारले कि 

या नदीतून प्रवास करतात का?? 

किती वेळात पाकिस्तान.! 

ते म्हणाले आधा घंटा .!

लोक मासेमारी करतात पण 

कोणी तिकडे जाण्यासाठी उपयोग करत नाहीत.! 

(आपले लोक तिकडे जात नाहीत, कदाचित हालहाल करून मारत असतील)

 “Your Lifetime Experience Is Our Daily Routine”

हे khardung La येथे 

 लिहिलेल्या वाक्याचा अर्थ येथून गाडी जात असताना

 आणि गाडीचालक माहिती देत असताना आला.

आम्ही गाडीतून हा परिसर बघितला

गाडीचालक माहिती देत होता... सगळी

कानात साठवत होतो.

एक किमी वर पाकिस्तान बॉर्डर...

धस्स होत होते,

पाषाण हृदयीं माणसे

उगाच त्यांना काफर नाही म्हणत.

युद्धाचे नितिनियम न पाळणारे..

यासाठी आपले जवान किती अलर्ट राहतात...

किती आणि काय बघायला ऐकायला मिळाले...

किती खडतर प्रशिक्षण पूर्ण करून असे जोखमीचे काम करतात...

लडाखी लोक सैन्यात जाण्यासाठी किती धडपड करतात,

ज्यांना काही कारणाने सैन्यात भरती होता येत नाही

 ते तरुण जवानांना रसद पुरवण्याचे काम करतात,

 काही आपल्याला या भागात फिरवण्याचे काम करतात.

 गाडीतून, किंवा गाईड म्हणून.!

******************************

तुरतुक भागात 500 घरे आहेत  ते स्वतःला बाल्टी म्हणतात.

 त्या गावाचे भागाचे नाव बाल्टीस्तान आहे.!

तेथे प्रत्येक घरातील तरुण आपल्या सैन्यासाठी काहींना काही काम करतो,

सर्व घरे मुस्लिम आहेत.

तरी त्यांना आपल्या हिंदुस्थान बद्दलच प्रेम आहे.

१४ डिसेंबर १९७१ च्या रात्री ते पाकिस्तानी होते

(हा भाग पाकिस्तान चा भाग होता)

१५ डिसेंबर सकाळी ते भारतीय झाले

आपल्या आर्मीने हा भाग जिंकला...

 (आता ते आपलेच आहेत, आपल्या जवानांसाठीच काम करतात)

 जेव्हा आपल्या आर्मी ने हा भाग जिंकला तेव्हापासून.! 

आर्मी बद्दल गौरवोद्गार काढतात.!

येथे NGO काम करतात... कुणीही येथे जाऊन काम करू शकते

********************************

त्यांचे नातेवाईक जे पाकिस्तान मध्ये राहतात

 ते म्हणतात तुम्ही कधीही इकडे येऊ नका,

येथील लोक चांगले वागत नाहीत.

आपल्याकडे मॅरेथॉन होते तेव्हा 30 जवान त्यात भाग घेतात

 1 महिना सराव करण्यास येतात 

त्यांना मुंबईचे आकर्षण नाही, 

त्यांना येथील हवामान आवडत नाही.

ते इथे रमत नाही.

आपण या भागांना भेट देतो तेव्हा... 

आपल्याला हवामान केव्हा सूट होईल ते बघून जातो, सहल ट्रिप म्हणून.! 

पण जेव्हा प्रतिकूल हवामान असते तेव्हा ...

 कसे काय काम करत असतील???

असो...

वाटेत काही स्मृती स्तंभ/ शीला दिसत त्या वीर जवान यांच्या स्मृती साठी

त्यांनी जेथे कामगिरी केली तेथे स्मृती , कोणती कामगिरी केली...

ते लिहिलेले असते

असे वाटेत दिसत होते... गाडीचालक तेथे माहिती देत..

आपोआप नतमस्तक व्हायला होत होते.!

 डोळ्यातून अश्रू येत.

मनोमनी सलाम करत होतो,

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

 जय हिंद म्हणत होतो...

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 

बडा बुद्ध

 

हुंडर 

 

तुर्तुक  उतरलो ते ठिकाण